یونجه های یکساله از مهمترین لگومهای مرتعی در خاکهای خنثی و قلیایی ایران محسوب می شوند که عملکرد علوفه و بذر در آنها به تراکم کشت بستگی دارد . با هدف تعیین مناسبترین تراکم کشت جهت تولید علوفه و بذر در چهار گونه یونجه یکساله M.polymorpha ،M.truncatula ، M.scutellataو M.rugosa) دو آزمایش جداگانه یکی در شرایط گلخانه ای و دیگری در شرایط مزرعه ای اجرا گردید . در آزمایش اول هر یک از گونه های مورد بررسی در چهارسطح تراکم 400 و 600 و 800 و 100 بوته در مترمربع در قالب طرح کاملاً تصادفی جداگانه ای با چهار تکرار در گلدانهای 5 لیتری در شرایط گلخانه کشت شدند . در آزمایش اول از بین صفات مورد بررسی، عملکرد ماده خشک در واحد سطح در سه گونه M.rugosa و M.polymorpha ،M.truncatula و نسبت برگ به ساقه نیز در دو گونه M.scutellata و M.polymorpha تحت تاثیر تراکم قرار گرفتند، در حالی که تراکم تاثیری بر ارتفاع بوته در هیچ یک از گونه ها نداشت . بر اساس نتایج این آزمایش تراکم 800 بوته در متر مربع مناسبترین تراکم گیاهی جهت تولید علوفه در گونه های مورد آزمایش بود و گونه M.scutellata بیشتر از سایر گونه ها تولید علوفه نمود آزمایش دوم نیز در مزرعه به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح آزمایشی بلو ک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید . گونه های یونجه یکساله به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح و تراکم کشت با چهار سطح (50 و 100 و 150 و 200 بوته در متر مربع ) به عنوان فاکتور فرعی انتخاب گردیدند . در آزمایش دوم صفات عملکرد غلاف در واحد سطح، تعداد دانه در هر غلاف، وزن هزار دانه، وزن صد غلاف و نسبت میزان بذر به غلاف تحت تاثیر تراکم قرار گرفت به نحوی که با افزایش تراکم تا سطح مطلوب 100 بوته در مترمربع عملکرد غلاف افزایش یافته و در تراکمهای بالاتر عملکرد کاهش یافت . در این آزمایش نیز گونه M.scutellata از بالاترین عملکرد بذر برخوردار بود.
)